2 мая на могілках ў в.Казулічы прайшоў урачысты мітынг “Забыццё не закране герояў” у гонар адкрыцця мемарыяла воінам-землякам, якія загінулі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

У мерапрыемстве прынялі ўдзел начальнік аддзела ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі райвыканкама Ларыса Гаўрылава, старшыня Мышкавіцкага сельвыканкама Жанна Камінская. У якасці ганаровых гасцей былі кандыдат філасофскіх навук, дацэнт, урадженец в.Казулічы Іван Габрусь, ініцыятыўная група ўраджэнцаў в.Казулічы ў саставе прадпрымальнікаў Аляксандра Барысёнка, Віктара Худаўца і старасты вёскі Валянціны Кісель, а таксама настаяцель храма Святых бяссрэбранікаў Касьмы і Даміяна іерэй Максім Кірэеў. Ушанаваць памяць загінуўшых прыйшлі мясцовыя жыхары.

Каля брацкай магілы дзякуючы спонсарскай дапамозе Аляксандра Барысёнка і творчаму ўдзелу Віктара Худаўца нядаўна ўстаноўлены дзве мемарыяльныя пліты, на якіх высечаны прозвішчы воінаў-землякоў.
Памяць пра вайну — у сэр­цы кожнага жыхара раёна, адзначыла, выступаючы на мітынгу, Ларыса Гаўрылава. Нягледзячы на жорсткасць ворага, людзі не гублялі на­дзею, мужна ваявалі ў баях за родную зямлю, пасля вайны аднаўлялі народную гаспадарку, уносілі дастойны ўклад у вялікую справу на карысць працвітання Беларусі. Жыццё старэйшага пакалення — добры прыклад гераізму і адданасці Радзіме.

Віктар Худавец заклікаў прысутных памятаць тых, каму так і не наканавана было пражыць доўгае шчаслівае жыццё. Абставіны вымусілі ахвяраваць сабой дзеля будучыні нашчадкаў. Таму захаваць памяць аб іх подзвігу — свяшчэнны абавязак пасляваенных пакаленняў.

Па словах Івана Габруся, вельмі сімвалічным з’яўляецца ўзвядзенне мемарыяла ў Год малой радзімы і 75-годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Ён выказаў удзячнасць Аляксандру Барысёнку і Віктару Худаўцу.

Прысутныя ўшанавалі светлую памяць загінуўшых мінутай маўчання. Жалобную памінальную ліцію адслужыў настаяцель храма Святых бяссрэбранікаў Касьмы і Даміяна іерэй Максім Кірэеў.

Юлія ЗАВІШАВА.
Фота Максіма МІКЕШЫНА.

Іван Габрусь, кандыдат філасофскіх навук, дацэнт, ураджэнец в.Казулічы:
— Лёс Казуліч, вёскі-шматпакутніцы ў Кіраўскім раёне, якой у мінулым годзе споўнілася паўтысячы год, добра адлюстроўвае пакуты і незабыўнае гора нашых дзядоў і бацькоў тае жудаснае пары. 11 чэрвеня 1942 года фашысцкія карнікі спалілі жывымі 318 жыхароў вёскі, у тым ліку старых і дзяцей. Адсутнасць на руках выдадзенага акупацыйнымі ўладамі пасведчання асобы стала смяротным прыгаворам для нашых пакутнікаў. Былі спалены і палова (180) хат вёскі.
Вайна яшчэ 65 разоў прыходзіла ў казуліцкія хаты бязмерным горам, гаручымі слязамі і несуцяшальным болем па загінуўшых на франтах самых родных і блізкіх, дарагіх бацькоў, сыноў і братоў. Пахавальныя лісты прыносілі ў сем’і скупыя звесткі пра смерць воіна ды месца яго пахавання, а 18 разоў паведамлялі пра тое, што іх родны чалавек прапаў без вестак. Летась іх колькасць паменшылася на аднаго чалавека — астанкі Дразда Антона Пятровіча былі вернуты на Радзіму і з воінскімі ўшанаваннямі перапахаваны на мясцовых могілках. Ён загінуў у 1942-м годзе пад Ярцавам Смаленскай вобласці, дзе яго прах быў знойдзены шукальнікамі, а сам салдат вызначаны як сын нашай вёскі па яго салдацкім медальёне.
Імёны загінуўшых воінаў кожнай беларускай вёскі, у тым ліку і Казуліч, і скупая інфармацыя аб іх воінскім званні, датах нараджэння і гібелі, месцы пахавання прыведзены ў кнігах “Памяць” па ўсіх раёнах Беларусі. Але ж зусім іншая памяць узведзеных у камені мемарыялаў з імёнамі абаронцаў нашых і датамі іх гераічнага жыцця. Яна ў полі зроку і ўспрымання і сучаснікаў нашых, і нашых нашчадкаў.
Адсюль і ўся вялікая значнасць вернай адданасці родным Казулічам яе выбітных сыноў Аляксандра Барысёнка і Віктара Худаўца. На сродкі шчодрай рукі першага і творчай працай і талентам другога ў вёсцы ўзведзены мемарыял нашым воінам-землякам. Спісу папярэднічае вершаванае пасведчанне, якое пачынаецца ўзятым у Максіма Багдановіча славутым радком:

Ад родных ніў, ад роднай хаты
Пайшлі з Казулічаў салдаты,
У чужой зямлі ляжаць, не тут,
Ды помніць іх наш родны кут.

* Толькі 14 дзён не дажыў да Перамогі радавы Габрусь Павел Ігнатавіч (загінуў 21.04.1945 г. у Германіі). 1 красавіка 1945 г. загінуў 18-гадовы Кед Іван Дзмітравіч (пахаваны ў Польшчы). Радавы Таркан Мітрафан Міхайлавіч загінуў 16 красавіка 1945 г. у Чэхаславакіі. Радавы Таркан Ціхан Адамавіч загінуў 25 сакавіка 1945 г. у Польшчы. Радавы Габрусь Георгій Гаўрылавіч загінуў 25 сакавіка 1945 г. у Біркенау. Радавы Казека Іван Панцеляймонавіч загінуў 23 сакавіка 1945 г. у Біркенау. Малодшы сяржант Шпакоўскі Ясь Іванавіч загінуў у сакавіку 1945 г. ва Усходняй Прусіі. Усяго ў апошнія чатыры месяцы вайны не дачакаліся перамогі 18 нашых землякоў-воінаў. Найбольшая колькасць загінуўшых (30 чалавек) прыходзіцца на 1944 г., у 1942 г. загінулі 7 чалавек, у 1943 г. – 4 воіны, 1 салдат загінуў у 1941 г. Даты смерці 10 чалавек не выяўлены.

* Сярод паўшых воінаў, нашых землякоў, трое лейтэнантаў: Шчаціннік Аляксандр Аляксандравіч, танкіст, загінуў 4 ліпеня 1944 г., пахаваны ў в.Хадатовічы Клецкага раёна Мінскай вобласці; Шчаціннік Мікалай Аляксандравіч, лётчык, загінуў 25 снежня 1943 г.
і Русецкі Антон Цімафеевіч, які прапаў без звестак, а таксама двое старшых сяржантаў і двое сяржантаў, астатнія 58 воінаў – радавыя. Па ўзроставай шкале юнакамі ад 18 да 20 гадоў былі 7 чалавек, маладых людзей – ад 20 да 30 гадоў – было болей за ўсіх: 20 чалавек. Салдат узростам ад 30 да 39 гадоў было 15 чалавек, ад 40 да 47 гадоў – 14 чалавек.

Гэтак жа, як з Казуліч, з кожнай беларускай вёскі пайшлі на фронт і не вярнуліся яе салдаты, але іх памяць не ўвекавечана адпаведнымі помнікамі. Будзе добра, калі рупліўцы гістарычнай памяці па ўсёй Беларусі будуць працягваць такую добрую і высакародную справу, як у нашай вёсцы.